ΤΟ ΑΡΚΑΔΙ ΤΩΝ ΑΓΓΕΛΩΝ
Ένα δραματοποιημένο ντοκιμαντέρ για την κρητική επανάσταση του 1866 και την ηρωική θυσία στο μοναστήρι του Αρκαδιού στο Ρέθυμνο.
Σαν σήμερα το 1866 γράφτηκε μια ακόμα «χρυσή σελίδα» στην ιστορία της Ελλάδας, αφού συνέβη το ολοκαύτωμα της Μονής Αρκαδίου, στο Ρέθυμνο της Κρήτης.
Ο Τουρκικός στρατός, υπό τις οδηγίες του Μουσταφά Ναϊλή Πασά προσπάθησε να μπει στη Μονή Αρκαδίου, σε μια πολιορκία που ξεκίνησε στις 8 Νοεμβρίου του 1866 και τελείωσε με ένδοξο για τους Κρητικούς τρόπο, μια ημέρα αργότερα.
Τη Μονή υπερασπίζονταν μόλις 300 περίπου πολεμιστές, ενώ οι Τούρκοι αριθμούσαν 6.000 πεζούς, 200 ιππείς, 1.200 Αλβανούς και τριάντα κανόνια.
Όταν η πρώτη αμυντική γραμμή έσπασε και οι Τούρκοι μπήκαν στον περίβολο της Μονής, ο Κωνσταντίνος Γιαμπουδάκης από το χωριό Άδελε του Ρεθύμνου κλείστηκε μαζί με άλλους πολεμιστές και γυναικόπαιδα στην πυριτιδαποθήκη και όταν οι Τούρκοι προσπάθησαν να τους προσεγγίσουν, άναψε το φιτίλι και πυροδότησε τα βαρέλια με τα πυρομαχικά, παίρνοντας μαζί του στο θάνατο όσους πιο πολλούς Τούρκους μπορούσε και γράφοντας άλλη μια ένδοξη σελίδα στην πλούσια Ελληνική ιστορία.
Μονή Αρκαδίου
Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Η Ιερά Μονή Αρκαδίου είναι μια ιστορική Μονή στην Κρήτη. Σύμφωνα με την παράδοση θεμελιώθηκε από τον αυτοκράτορα Ηράκλειο και ανοικοδομήθηκε περί τον 5ο αιώνα, από τον Βυζαντινό Αυτοκράτορα Αρκάδιο, του οποίου το όνομα φέρει προς τιμή του. Άλλοι αναφέρουν ότι ιδρύθηκε από κάποιον μοναχό Αρκάδιο και γι΄αυτό ονομάστηκε μονή Αρκαδίου[1]. Ερείπια της πρώτης μονής διατηρούνται σήμερα στο βορειοδυτικό μέρος του περιβόλου της.
Κτίσθηκε σε μικρό εύφορο και κατάφυτο οροπέδιο σε θέση στρατηγική της ΒΔ. πλαγιάς του όρους Ίδη πάνω από φαράγγι, που συνδέει τις επαρχίες Ρεθύμνου, Μυλοποτάμου και Αμαρίου.
Η Μονή Αρκαδίου απέχει 23 χιλιόμετρα από την πόλη του Ρεθύμνου και η πρώτη ολοκληρωμένη φρουριακή μορφή της δημιουργήθηκε την τελευταία περίοδο της Ενετοκρατίας. Το σημαντικότερο μέρος της Μονής Αρκαδίου είναι ο κεντρικός δίκλιτος ναός, το Καθολικόν, που είναι αφιερωμένος στη Μεταμόρφωση του Σωτήρος (το ένα κλίτος), και στους Αγίους Κωνσταντίνο και Ελένη (το έτερο κλίτος), που περιβάλλεται από πολύ παχύ αυλότοιχο εντός του οποίου υφίστανται διάφορα βοηθητικά οικήματα. Σύμφωνα με επιγραφή τουκωδωνοστασίου ο δίκλιτος ναός του Αγίου Κωνσταντίνου και της Μεταμόρφωσης του Σωτήρα ανηγέρθη το 1587. Αποτελεί επομένως έργο της εποχής της βενετικής κυριαρχίας στο νησί, όπως φαίνεται καθαρά από πληθώρα στοιχείων της αναγεννησιακής αρχιτεκτονικής που μπορεί να εντοπίσει ο επισκέπτης. Ο ναός αυτός αποτελεί ανακαίνιση ενός προηγούμενου που χτίστηκε τον 14ο αιώνα [2]. Στις στέγες των οικημάτων αυτών φέρονται επάλξεις,(στηθαία), με σκοπιές και τυφεκιοθυρίδες. Το μοναστηριακό συγκρότημα έχει σχήμα παραλληλογράμμου με εμβαδό 5.200 τ.μ.
Σημαντικότερα κτίσματα των βοηθητικών χώρων της Μονής αυτής είναι:
- Ο «Ξενών» και το «Ηγουμενείο»,
- Η «Τράπεζα», (αίθουσα κοινής εστίασης) με ιδιαίτερη αυλή
- Τα «Κελαρικά», (μεγάλο θολωτό διαμέρισμα που χωρίζεται σε μαγειρείο, ζυμωτήριο, φούρνο, αρταποθήκη και αλευραποθήκη).
- Η «Πυριτιδαποθήκη», μεγάλη επιμήκης αίθουσα χρησιμοποιούμενη παλαιότερα ως «κρασομαγατζές» (οιναποθήκη), που περί το 1866 μετατράπηκε σε πυριτιδαποθήκη όπου στα υφιστάμενα βαρέλια φέρονταν η πυρίτιδα για τη χρήση των όπλων της εποχής.
- Τα «Μεσοκούμια» που ίσως εκ παραφθοράς του ονόματος ήταν το νοσοκομείο, πρόκειται για μεγάλο επίσης επίμηκες θολωτό διαμέρισμα που χωρίζονταν σε 8 μικρότερους χώρους κελιά.
- Το «Μουσείο» που διαμορφώθηκε το 1932, από πρώην Ηγουμενείο, υπό τη μέριμνα του τότε επισκόπου Ρεθύμνης και Αυλοποτάμου Τιμόθεου Βενέρη, στο οποίο και φυλάσσονται σπουδαία κειμήλια της Μονής (σκεύη, άμφια, κ.λπ.).
- Τα «Κλάουστρα», θολωτά διώροφα κελιά μοναχών.
- Τα «Κελλία» χώροι κατοικίας των μοναχών που διακρίνονται σε ισόγεια και ανώγεια και
- Οι «Αποθήκες»
- Το σκευοφυλάκιο
Στον ίδιο χώρο, εκτός της Μονής Αρκαδίου, περί τα 80 μ. ΒΔ της Μονής, στο χείλος του φαραγγιού, βρίσκεται οκταγωνικό κτίριο όπου φυλάσσονται τα οστά των υπερασπιστών της κατά το έτος 1866, τοΗρώο που δεσπόζει από μακριά. Στη θέση αυτή παλαιότερα ήταν ο ανεμόμυλος της Μονής. Επίσης εκτός της Μονής βρίσκονται οι "στάβλοι" και το λεγόμενο «Δραγατοκάλυβο» (φυλάκιο του Δραγάτη = αγροφύλακα).
Για την ύδρευση της Μονής χρησιμοποιούνταν τρία παρακείμενα πηγάδια σε απόσταση περί τα 250 μέτρα, καθώς και μία υπόγεια υδατοδεξαμενή (στέρνα) που βρίσκονταν μέσα στην αυλή.
Τσανλί Μοναστίρ
Μετά την άλωση της Κρήτης από τους Τούρκους, το 1669, ο Πορθητής πασάς (Κυπρισλή) απαγόρευσε να κτυπούν καμπάνες σ΄ όλες τις εκκλησίες και τα μοναστήρια. Ο τότε ιεροδιάκονος όμως της Μονής Αρκαδίου, ο Νεόφυτος Πατελάρης, που ήταν τουρκομαθής, έσπευσε με δώρα στον πορθητή στο Τυμπάκι, όπου είχε εγκαταστήσει το μεγάλο στρατόπεδό του και τον παρακάλεσε να επιτρέψει τουλάχιστον τη χρήση της καμπάνας του Αρκαδίου. Ο Πορθητής δεχόμενος τα δώρα και εκτιμώντας τον ιεροδιάκονο για την μοναδική προσέλευση κληρικού επέτρεψε την κατ΄ εξαίρεση χρήση. Εκ του γεγονότος αυτού η Μονή Αρκαδίου έφερε την ονομασία "Τσανλί-Μαναστίρ" που σημαίνει δικαιούχος κώδωνας, καμπάνα, (να ηχεί) κατά τις διάφορες ιεροτελεστίες. Μάλιστα δόθηκε και ιδιαίτερη φρουρά για τη Μονή που διέμενε στο παρακείμενο χωριό Αμνάτο.
Ένα ψηφιακό οδοιπορικό στο ηρωικό μοναστήρι!